Tanınmış Marka

Vera Patent’in Marka Uzmanı ve Marka Vekili tarafından ortaklaşa kaleme alınan bu makalede tanınmış marka kavramıyla ilgili tüm ayrıntıları öğreneceksiniz. Bir kuruluş nasıl tanınmış marka sıfatını alır, tanınmış marka kriterleri nelerdir, Türkiye’deki tanınmış markalar hangileridir gibi birçok soruya cevap bulacaksınız. İşte yazımızda sizleri bekleyen birbirinden güzel bilgiler:

Tanınmış Marka Nedir?

Tanınmış marka nedir sorusuna cevap verebilmek için öncelikle markanın tanımını hatırlayalım. Marka, bir mal ve hizmeti diğer mal ve hizmetlerden ayıran işaretlerdir ve asli işlevleri malın ve hizmetin kaynağını göstermektir. 

Peki, tanınmış marka nedir? Tanınmış marka yüksek satış hacmine, yüksek pazar payına ve tüketici nezdinde yüksek bilinirliğe sahip markadır.
İngilizcede “iyi bilinen” anlamına gelen well-known trademark kelimesinden tercüme edilmiştir. Tanınmış markalar tüketiciler tarafından
– yüksek ticari değere sahip,
– güvenilir,
– prestijli,
– itibarlı,
– etkin satış öncesi ve sonrası hizmetleri olan
markalar olarak algılanmaktadır.

Tanınmış markalar genellikle sektörde köklü bir yere sahip olan ya da pazara girdiği günden itibaren (hatta bazen daha öncesinde dahi) yaptığı pazarlama iletişimi çalışmaları sayesinde yaygın bir bilinirliğe ve tanınırlığa sahip olabilen markalardır. Öyle ki bu markalar zaman zaman jenerik marka bile olabilmektedir. Örneğin tüketiciler, kağıt mendil yerine sık sık “Selpak” kelimesini kullanmaktadır.

Tanınmış Marka Kriterleri

Tanınmış marka kriterleri iki kategoride değerlendirilebilmektedir. Bunlardan bir tanesi Türkiye’de tanınmış olmak; diğeri ise Paris Sözleşmesi kapsamında tanınmış olmaktır.

Türkiye’de tanınmış markalar, ilgili sektörde yüksek bir kar payı elde edebilen, yoğun reklam ve tanıtım faaliyetleri gösteren, yüksek tanımışlık ve bilinilirlik düzeyi ile artık tüketicilerin gözünde oldukça farklılaşmış ve rakiplerinden kalitesi ile ayrışmıştır. Türkiye’de bir işletme “tanınmış marka” iddiası ile marka haklarını korumak için adımlar atıyorsa bu iddiasını belgelere dayalı olarak kanıtlamakla yükümlüdür. Eğer kanıtlar yetersiz ise tanınmışlığa dayalı koruma talebi kabul edilmeyecektir.

İkinci kriter ise; Paris Sözleşmesi kapsamında tanınmışlık ilkesidir. Buna göre bir marka zaten dünya genelinde yüksek bir tanınmışlığa sahipse, tüketicilerin büyük çoğunluğu tarafından biliniyorsa, algılanan itibarı yüksekse, yurt dışı satış rakamları bu durumu destekliyorsa ve tüm bunlara rağmen Türkiye’de henüz tescilli değil ise Paris Sözleşmesi ile özel bir korumadan yararlanmaktadır.

Tanınmış markaları taklit ederek ve/veya kısmen değiştirerek yeni başvuru yapan üçüncü kişilerin başvurusu gerek re’sen gerek ise ilgili kişinin /şirketin talebi üzerine sicilden terkin edilir. TÜRKPATENT’e göre tanınmış markalar:

“Bir kişiye veya girişime sıkı bir biçimde bağlılık, güvence, kalite, reklam gücü, yaygın bir dağıtım ağına bağlı, müşteri ve diğer sübjektif ilgi ve ilişkiler ayrımı yapılmadan coğrafi sınır, kültür ve yaş farkı gözetilmeksizin aynı çevredekilerce refleks halinde beliren bir çağrışım” şeklinde tanımlanmıştır.

TÜRKPATENT

Neden Tanınmış Marka Başvurularında Vera Patent ile Çalışmalısınız?

Tanınmış marka başvuruları, genellikle TÜRKPATENT’e sunulan dokümanların eksik ve yetersiz olmasından dolayı reddedebilmektedir. Markanız, tanınmış marka kriterlerini karşılasa dahi bunu ispatlayan belgelerin tam ve usulüne uygun olarak hazırlanmaması sizi hem zaman açısından hem de maddi açıdan ciddi kayıplara maruz bırakmaktadır. Ayrıca markanız hak ettiği halde özel bir koruma çeşidi olan tanınmış marka koruması hakkından yararlanamamaktadır. 

VERA PATENT sürekli araştıran, gelişen ve dünya standartlarında en iyi hizmet anlayışıyla yola çıkan dinamik ve tecrübe sahibi kadrosuyla tanınmış marka koruması almanız hususunda gerekli tüm özeni göstermektedir. Bu alanda faaliyet göstermiş ekibimiz ihtiyaçlarınıza uygun en doğru çözümleri en hızlı biçimde hazırlarken tanınmış marka başvurusu için gerekli belgeleri de şekil şartlarına uygun olarak hazırlamaktadır. Bizden aldığınız hizmet sayesinde markanızın ayırt edici karakteri en yüksek seviyede korunurken üçüncü tarafların markanız üzerinden haksız yarar sağlamasının önüne geçilmektedir. İşte bu noktada Vera Patent, sadece başvuru esnasında değil başvuru sonrası yaşanabilecek olası hak kayıplarının da engellenmesi için kusursuz bir hukuki destek hizmeti sağlamakta ve korunan markanızın olası hak ihlallerine karşı kayıplarınızın en üst düzeyde karşılanmasını sağlayacak adımları yargı nezdinde atmaktadır.

Ayrıca ekibimiz, tanınmış marka başvuruları ile ilgili tüm süreçlerde kuruluşunuza uygun olarak özel bir çalışma portföyü sunmakta ve sizin için atanan vekil tarafından işlemleriniz incelikle yürütülmektedir.

Tanınmış Markaların Sahip Olduğu Haklar

TÜRKPATENT nezdinde ” tanınmışlığı tescillenmiş markalar” sahibine oldukça önemli avantajlar sunar.

Tanınmış markaların avantajları şu şekildedir:

1. Tanınmış Markalar “sınırsız” süre ile hukuki olarak “tanınmışlığa” sahip olur.
2. Tanınmış Markanın piyasadaki ekonomik değeri ve marka itibarı yatırımcı ve tüketici gözünde yükselir.
3. Rakipler tarafından tanınmış markanın taklit etme riski azalır.
4. Tanınmış marka sahibinin açtığı haksız rekabet ve taklit davaları daha kolay sonuçlanır.
5. Tanınmış marka hakkının ihlali durumunda alınacak tazminat oranı oldukça yükselir.

 “Tescil edilmiş veya tescil başvurusu daha önceki tarihte yapılmış bir markanın, Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yararın sağlanabileceği, markanın itibarının zarar görebileceği veya ayırt edici karakterinin zedelenebileceği hâllerde, aynı ya da benzer markanın tescil başvurusu, haklı bir sebebe dayanma hâli saklı kalmak kaydıyla, başvurunun aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde yapılmış olmasına bakılmaksızın önceki tarihli marka sahibinin itirazı üzerine reddedilir.”

6769 s. SMK m. 6/5

Örneğin müvekkillerimizden birisinin birçok tanınmış markası olan gıda devi bir işletme olduğunu varsayalım. Müvekkilimizin tanınmış markasıyla birebir aynı isme sahip ama kozmetik sektöründe marka tescil başvurusu yapan başka bir marka, tescil için başvuru yapıyor ve bu tescil başvurusu ilana çıkıyor. Böyle bir başvuruyu kozmetik sektöründeki işletme farklı bir faaliyet sınıfında yapmış dahi olsa, tarafımızca ivedilikle itiraz işlemleri başlatılır ve kozmetik sektöründe yer alan markanın sicilden terki sağlanır. Çünkü tanınmış bir markanın faaliyet göstermediği sektörlerde dahi adı kullanılarak başka bir işletmeye marka tescili yapılması mümkün değildir.

Ancak müvekkilimiz, tanınmış marka tescili olmayan ünlü bir gıda devi olmasaydı farklı sınıflardaki marka için ret kararı talebi yapılması mümkün olmayabilirdi.

Sonuç olarak, tanınmış markalar özel bir korumadan yararlanır. Bunun sebebi, markaların isminin değersizleştirilmemesi ve itibarının korunmasıdır.

Neden Tanınmış Markalar Özel Olarak Korunur?

Tanınmış marka olarak kabul edilen markalar, diğer markalara kıyasla daha özel bir korumadan yararlanırlar. Bunun altında yatan sebep, tanınmış markaların isimlerini kullanarak diğer kişilerin haksız bir yarar sağlamamasıdır.

Güven-İmaj-İtibar-Eder-Değer

Tanınmış markalar yarattıkları kalite, güven ve imaj ile tüketicilerin gözünde diğer markalardan ayrışarak “tercih sebebi” haline gelirler. Fakat bu markalar aynı zamanda yeni başvurulan markalar ile karıştırılma riskine açıktır. Sektörde bilinen ve tanınmış markalar “taklit edilmeye”  ve  “bilinirlikleri üzerinden kar elde edilme riskiyle” diğer markalara nazaran daha fazla karşı karşıya kalmaktadır. Üstelik, bir markanın ayırt edici niteliği zedelendiğinde markanın itibarı ve tüketici gözündeki imajı da zarar görmektedir.

Örneğin; Armani markası ile bir buzdolabı markası yaratmak tüketicinin gözünde markanın ayırt edici karakterine büyük bir zarar vermektedir.

Bunlara ek olarak, tanınmış markaya benzer bir isimle düşük kalitede üretilebilecek bir ürün, tüketicilerin tanınmış markanın kalitesiz ürünler üretmeye başladığı yanılgısına yol açabilmektedir. Böyle bir durum, ilgili sektördeki markanın itibarını zedelemektedir.

Ana Unsurlar vs. Tali Unsurlar

Markalar arasında benzerlik ve karıştırılma ihtimali olup olmadığı incelenirken, markalar bütünü itibari ile değerlendirilmelidirler. Çünkü tüketiciler normal hayatta karşılaştıkları bir markayı parçalara bölerek değil, bir bütün şeklinde değerlendirirler. 

Bu inceleme gerçekleştirilirken markanın ana unsurları dikkate alınırken tali unsurlar dikkate alınmaz. Tali unsurlar markanın ayırt edici karakterine etkisi olmayan, ilgili sektörde genel ibare olarak tabir edilen ifadelerdir.

Sınıf Bazlı İnceleme

Benzerlik incelemede markalar görsel, işitsel ve anlamsal açıdan incelenir. Ardından sınıf bazlı incelemeyle birlikte karıştırılma ihtimali ve marka itibarına verilebilecek zarar (detriment to reputation/ distinctiveness) değerlendirilir.

Sınıf bazlı inceleme ile kastedilen durum şudur: markalar bağlı bulundukları sektöre göre tescil edilirler. Örneğin;  restoran hizmeti veren bir firma, gıda üretimi ve yeme-içme hizmetlerinde marka tescili alır. Bu tescil kapsamında olan mal ve hizmet sınıfları ise Nice Sınıflandırma Listesine göre belirlenir. Marka hukukunda, aynı ya da benzer sınıfta faaliyet gösteren markaları tüketicinin ayırt edebilmesi için markaların genel görünümleri birbirinden farklı olmalıdır.

Markayı Sulandırma

Markalar aynı sınıfta olmasalar dahi, tanınmış markaya zarar verebilir ve markayı sulandırabilirler (dilution). Bu durum hem marka itibarına zarar verir hem de markaya ekonomik açıdan olumsuz etki ederek, satışlarının dahi düşmesine sebep olabilir.

Elbette tüm bu incelemeler yapılırken, ilgili sektörde ilgili tüketicinin algısı değerlendirilmelidir. Tüketicinin markaların kaynağı konusunda yanılgı yaşayıp yaşamayacağı oldukça önemlidir.

Türkiye’deki Tanınmış Markaların Listesi

Türkiye’de Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde tanınmışlığı tescil edilen markalar “T/” ile başlayan marka kodunu kullanmaya hak kazanırlar. Bu kapsamda Türkiye’de tanınmış olarak kabul edilen birçok marka bulunmaktadır. İşte, farklı sektörlerden örnekler:

Gıda: Popkek, Falım, Eti Tutku, Sırma, Pepsi, Tiryaki Çayı, Damak vb.

Kozmetik: Vercase, Gratis, Watsons vb.

Tekstil: Adidas, Taç, Armani, Beymen, Reebok, Özdilek vb.

Teknoloji: Arçelik, Instagram, Duracell, Ebay, Gittigidiyor vb.

Mobilya: İdaş, İstikbal, Bellona vb.

Sağlık: Bayer, Parol, Eczacıbaşı vb.

Otomotiv/Akaryakıt: Borusan, BP, Hyundai, BMW vb.

Eğitim: Bahçeşehir Koleji, Final Okulları, Sınav Okulları vb.

Konaklama: Sheraton, Hilton, Ramada vb.

Bu listeye Eti Tutku, Vernel, Parol, Gs,  Ar Yıldız, Orka, Sırma, Jcb, Pepsi, Tiryaki Çayı, Versace, Sözcü, Bahçeşehir Koleji, Toros, Sheraton, Damak, Instagram, Borusan, Duracell, Beats, Nusr-et, Fenerbahçe Spor Kulubü, Eti Petito, Ebay, Çerezos, Gittigidiyor, Şok, Madame Coco, A101, Ülker Metro, Big Chefs, Katmerciler, Pepee, Setrms, Sony, Yuvam, Reebok, Özdilek, Hyundai, Marshall, Altın yıldız,  Lego, Pelit, Grundig, Canon, Kafkas, Kenzo, Panda, Nutella, BMW, Alarko, Dido, Şıpsevdi, Çokonat, Hacı Şakir, Bingo, Honda, Mc Donald’s, Kodak, Komili, Isuzu, Polisan, Permatik, Ariel, Ipana, Ykm gibi birçok marka eklenebilmektedir. 

Türkiye’deki tanınmış markaları sorgulamak için TÜRKPATENT’in resmi sitesinden (buraya tıklayarak ilgili sayfaya gidebilirsiniz) marka tipi kısmını “tanınmış markalar” olarak seçerek arama yapabilirsiniz.

Tanınmış marka statüsü ile korunmak oldukça önemlidir. Siz de şirketiniz bünyesindeki markaların, “özel korunan markalar” arasında olmasını istiyorsanız, VERA PATENT’in uzman kadrosundan destek alabilirsiniz. Telefonunuzu bekliyoruz…

İlginizi çekeceğini düşündüğümüz diğer makalelerimiz: